Zmiany zachodzące z wiekiem w organizmie człowieka są nieuniknione. Na okres między 25. a 30. rokiem życia przypada maksymalna sprawność czynnościowa i adaptacyjna organizmu. Z kolei po 35. roku życia większość funkcji ustrojowych stopniowo zmniejsza się, dlatego późniejsze lata życia można zaliczyć do okresu stopniowego obniżania się sprawności organizmu.

Tempo tego procesu jest jednak znacznie zróżnicowane u ludzi. Wśród osób starszych wzrasta współczynnik osobniczej zmienności cech charakteryzujących poszczególne funkcje organizmu. Ludzie w tym samym wieku kalendarzowym mogą mieć bardzo różny wiek biologiczny, a tym samym możliwości funkcjonowania w społeczeństwie.

Zmienność w zakresie możliwości fizycznych i umysłowych osób starszych jest bardzo duża i uzależniona od szybkości biologicznych procesów starzenia się, występowania chorób, warunków otoczenia i stylu życia. Zmiany, jakie obserwuje się wraz z wiekiem, dotyczą różnych układów i funkcji fizjologicznych, m.in.:

• zmniejsza się masa mięśni (sarkopenia), dochodzi do ilościowych i jakościowych zmian w mięśniach szkieletowych polegających na zmianie proporcji włókien mięśniowych typu I i typu II oraz redukcji siły i wytrzymałości mięśni (7–10), a także szybkości skurczu i jego maksymalnej mocy (11);
• pogarsza się struktura tkanki kostnej (szczególnie u kobiet w okresie pomenopauzalnym), czego skutkiem jest zmniejszenie wytrzymałości tkanki kostnej; 58 J. Bugajska i wsp. Nr 1 n w układzie krążenia obserwuje się zmniejszenie obciążenia wstępnego serca na skutek zmniejszenia napięcia żylnego, zmniejszenie kurczliwości mięśnia sercowego w wyniku obniżenia się jego reaktywności na katecholaminy, zwiększenie obciążenia następczego na skutek zmniejszenia elastyczności naczyń i wzrostu ciśnienia krwi, zwolnienie rytmu pracy serca
• w zakresie funkcji układu oddechowego obserwuje się przede wszystkim zwiększanie się objętości dróg oddechowych, natomiast zmniejsza się powierzchnia wymiany gazowej, zmniejsza się elastyczność płuc i wzrasta objętość powietrza zalegającego
• rezultatem zmian w układzie krążenia i układzie oddechowym jest obniżanie się z wiekiem maksymalnego pochłaniania tlenu (VO2 max), którego poziom jest najwyższy w wieku 20–25 lat (począwszy od tego okresu VO2 max obniża się o ok. 7–10% na każdą dekadę życia zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet), w wieku 65 lat (wiek emerytalny) wartość VO2 max stanowi 60–70% poziomu osiągniętego w wieku 25 lat; wielkość i szybkość obniżania się maksymalnego pochłaniania tlenu modyfikowane są w znacznym stopniu poprzez aktywność fizyczną (12–17).

Polecamy: Ośrodek Medycyny Pracy Bydgoszcz